Chiến tranh Ukraine: hân hoan ở những ngôi làng mới được quân Ukraine giải phóng
Khuôn mặt của bà Natalia, 50 tuổi, sáng lên khi bà nhớ lại khoảnh khắc được quân Ukraine giải phóng – khi những kẻ xâm lăng chiếm đóng đáng ghét [quân Nga] bị buộc rời khỏi làng Novovoznesenske, phía Nam thành phố Kherson.
Bà sinh sống bằng nghề làm ruộng ở làng này trong yên bình cho đến khi quân Nga đến vào ngày 29/3. Những gì họ [lính Nga] không phá hủy thì họ lấy trộm, bao gồm dĩa và thìa, và đôi giày từ chân một người già về hưu.
“Họ thật hèn mạt,” bà nói với tôi, hai bàn tay siết lại khi hồi tưởng lại nỗi ám ảnh.
Tự do cuối cùng đã đến vào ngày 2/9.
“Khi quân Ukraine của chúng tôi đến, chúng tôi đang ở dưới tầng hầm,” bà nói.
“Họ hỏi, bằng tiếng Ukraine, “có ai còn sống không?” và tôi nhận ra họ là người của chúng tôi. Họ rất đẹp, đặc biệt so với những kẻ phát xít [từ bà dùng khi nói về quân Nga].
“Tôi không biết phải làm gì với họ – tôi nên ôm họ hay nắm tay họ? Tôi đã chạm vào họ và tôi rất hạnh phúc”.
Sau nhiều tháng bế tắc, người Ukraine – và cả người Nga – đang đối mặt với một thực tế mới. Thình lình, có động lực trong cuộc xung đột lớn nhất ở châu Âu kể từ Thế chiến thứ hai.
Quân Ukraine đã tiến lên, và quân Nga rút lui vội vàng – đặc biệt từ các địa điểm chiến lược ở khu vực phía đông Kharkiv. Họ đã mất thành phố Kupiansk, một trung tâm hậu cần quan trọng và Izyum, bệ phóng cho các cuộc tấn công.
“Quân đội Nga vội vàng để được tiếng là đội quân nhanh nhất thế giới”, Andriy Yermak – tham mưu trưởng của Tổng thống Volodymyr Zelensky – viết trên Twitter. “Tiếp tục chạy” [quân Nga].
Các mạng xã hội ở đây đã tràn ngập những hình ảnh về các vị trí bị bỏ hoang hoặc bị phá hủy của Nga, và quân Ukraine giương cao lá cờ của họ tại các khu vực mới chiếm lại được.
Tốc độ – và tầm vóc – của cuộc phản công đã khiến những kẻ chiếm đóng và nhiều người Ukraine ngạc nhiên. Một đồng nghiệp người Ukraine nói rằng anh “bị sốc, một cách hân hoan”.
“Chúng tôi cần một chiến thắng vang dội để cổ vũ mình,” anh nói, “và có vẻ như có hiệu ứng domino ở Kharkiv. Nhưng họ vẫn có vũ khí, quân đội và nhiều vùng lãnh thổ của chúng tôi. Mọi người vẫn ý thức được ai là láng giềng của mình. Nhưng bớt sợ hãi và tự tin hơn”.
Những tiến bộ cổ động tinh thần một quốc gia bị tàn phá bởi chiến tranh, sau khi chịu đựng những tổn thất trong mùa hè ở vùng Donbass.
Khi chúng tôi đưa tin tại đây vào tháng Sáu, không có dấu hiệu nào cho thấy quân Ukraine có thể tiến hành một cuộc phản công mạnh mẽ như vậy. Mykhailo, một kỹ sư thông tin, 38 tuổi, nói: “Đó là một phép màu quân sự”.
Tình báo nước ngoài cho biết: “Điều kỳ diệu” đã đạt được với rất nhiều vũ khí, bao gồm nhiều hệ thống phóng hỏa tiễn tầm xa.
Có vẻ như người Ukraine đã qua mặt người Nga, không phải lần đầu tiên, bằng cách lên kế hoạch phản công ở khu vực phía nam Kherson.
Điện Kremlin dường như đã mắc bẫy, bố trí lại một số lực lượng ở đó, khiến các vị trí của họ ở Kharkiv bị yếu đi một cách nguy hiểm.
Nhưng cuộc tấn công cũng cho thấy rằng người Ukraine có thể đánh bại người Nga trên chiến trường, theo các chuyên gia quân sự phương Tây.
Giáo sư Michael Clarke, cựu Giám đốc của Viện Nghiên Cứu Quốc Phòng và An Ninh Hoàng Gia ở London, Anh, nói: “Giờ chúng ta đang chứng kiến người Nga không chỉ bị qua mặt mà còn bị đánh bại.” Ông xem đây là “một bước ngoặt sớm”.
Hôm thứ Bảy, Tổng thống Zelensky cho biết các lực lượng vũ trang của đất nước ông đã chiếm được khoảng 2,000 km2 kể từ đầu tháng Chín. Vào sáng Chủ nhật, quân đội đã đưa con số này lên cao hơn nữa, ở mức 3,000 km2.
Hiện tại, các nhà báo – bao gồm từ BBC – đang không được tiến cận với khu vực tiền tuyến. Chúng tôi không thể xác minh tất cả các tuyên bố của Ukraine – nhưng Nga thừa nhận quân đội của họ đã rút khỏi các khu vực của Kharkiv, tuyên bố rằng họ đã được “tập hợp lại” chứ không phải bị đuổi ra ngoài.
Bất chấp những tiến bộ gần đây của Ukraine, hiện quân Nga vẫn nắm giữ khoảng 1/5 Ukraine – bao gồm thành phố Kherson.
Đây là thành phố lớn đầu tiên của Ukraine thất thủ sau cuộc xâm lược và nằm ngay phía bắc bán đảo Crimea (do Nga nắm giữ từ năm 2014).
Chúng tôi đã tiếp cận được một phụ nữ vẫn sống ở đó – người này nói rằng người Nga đang bắt đầu thấp thỏm. Chúng tôi không nêu danh tính để đảm bảo an toàn cho bà.
“Trong hai hoặc ba ngày qua, quân đội dường như đã yên ắng hơn một chút,” bà nói với chúng tôi.
“Họ ít xuất hiện hơn trong các quán cà phê và nhà hàng. Nếu giao tranh trên đường phố bắt đầu thì sẽ rất nguy hiểm. Nhưng tôi sẽ ngồi dưới tầng hầm trong nhiều ngày hoặc nhiều tuần nếu cần. Tôi muốn nhìn thấy quân đội của chúng tôi [Ukraine] ở đây và cảm ơn họ. Tôi muốn xem chiến thắng”.
Cũng chờ đợi chiến thắng là một mạng lưới các nhà hoạt động bên trong thành phố, những người đang chống lại người Nga. Họ thu thập thông tin tình báo về các vị trí quân sự và chuyển thông tin này cho quân Ukraine.
Một thành viên của quân kháng chiến – người mà chúng tôi không thể xác minh – nói với chúng tôi rằng họ đang bị săn đuổi.
Ông nói: “Người Nga đang tìm những địa điểm trong các bức ảnh. Có hàng loạt cuộc lùng sục tại các căn nhà gần các điểm chiến lược. Trong tuần qua đã có hai trường hợp người dân bị bắt”.
Nhưng ông nói rằng tin tức từ tiền tuyến đang mang lại hy vọng. Ông nói với chúng tôi: “Mọi người hiện đang rất được khích lệ bởi các chiến thắng chiếm lại các thị trấn chung quanh Kharkiv. Nhiều người hy vọng rằng chúng tôi sẽ là người tiếp theo.”
Thành phố Kherson là một trận chiến quan trọng sắp tới, nhưng những tiến bộ cho đến nay đã mang lại khích lệ cho Ukraine và làm yên lòng những người ủng hộ phương Tây. Nếu thắng lợi được giữ vững, điều này có thể thay đổi cục diện của cuộc chiến ở Ukraine.
Không ai nghĩ Tổng thống Putin sẽ đầu hàng. Khi nói đến Ukraine, ông ta có một tầm nhìn xa (và ám ảnh).
Nhưng hiện nay ở một số nơi, tiền tuyến của Nga đã hoàn toàn sụp đổ và quân đội của họ đã phải tháo chạy. Đó không chỉ là một thất bại. Đó là một sự sỉ nhục.
Orla Guerin
Phóng viên BBC News, từ Kryvyi Rih, Ukraine
12 tháng 9 2022