Khu trục hạm USS Lassen (Ảnh Reuters)

Ngày 27/10/2015, trong một chiến dịch được mệnh danh là để bảo vệ quyền tự do hàng hải trên Biển Đông, khu trục hạm Mỹ USS Lassen đã tiến vào bên trong vùng 12 hải lý của Đá Xu Bi, một trong 7 hòn đảo nhân tạo mà Trung Quốc đã bồi đắp tại vùng quần đảo Trường Sa ngoài Biển Đông.
Cho đến gần đây, thông tin chính thức về chiến dịch này chưa hề được công bố, mà chỉ có những chi tiết manh mún được các nguồn tin khác nhau đưa ra, chủ yếu là ẩn danh, đến từ các giới chức quân sự quốc phòng Hoa Kỳ. Tình trạng mập mờ này đã khiến cho nhiều người hoài nghi về tính chất quyết liệt của chiến dịch “bảo vệ quyền tự do hàng hải”, chống lại những đòi hỏi chủ quyền thái quá của Trung Quốc tại Biển Đông do Hải quân Mỹ thực hiện.

Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương Scott Swift cảnh báo nguy cơ chạy đua vũ trang ở Biển Đông, 06/10/2015 (Ảnh Reuters)

Những căng thẳng về Biển Đông cho thấy là Hoa Kỳ cần phải duy trì một lực lượng hải quân mạnh ở vùng này. Đó là tuyên bố của Chủ tịch Hạ Viện Mỹ Paul Ryan hôm 07/01/2016. Ông Ryan chỉ trích chính quyền Tổng thống Barack Obama về những đề nghị mà ông cho là sẽ làm giảm hạm đội của Hoa Kỳ xuống bằng với mức trước Thế chiến thứ nhất.
Tuyên bố của Chủ tịch Hạ viện Mỹ được đưa ra sau khi Trung Quốc cho 3 máy bay dân dụng đáp xuống sân bay trên một những đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng ở Trường Sa, một hành động gây lo ngại cho Washington, theo lời phát ngôn viên Ngũ Giác Đài Thomas Cook hôm qua.

Thượng Nghị Sĩ John McCain

Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ John McCain ngày 04/01/2016, lại chỉ trích chính quyền Obama về thái độ thiếu quyết đoán trong đối sách chống Trung Quốc tại Biển Đông. Theo vị Thượng nghị sĩ rất có uy tín này, việc Washington chậm tiếp tục các chiến dịch tuần tra bảo vệ quyền tự do hàng hải bên trong vùng 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo mới của Trung Quốc tại Trường Sa đã khuyến khích tham vọng bành trướng của Bắc Kinh.
Trả lời hãng tin Anh Reuters, Thượng nghị sĩ John McCain nhận định rằng thái độ thụ động của Mỹ đã cho phép Trung Quốc tiếp tục “theo đuổi các tham vọng lãnh thổ” trong khu vực, và gần đây nhất là việc cho phi cơ hạ cánh xuống phi đạo trên Đá Chữ Thập, vùng quần đảo Trường Sa ngày 02/01/2016.

Đảo Đá Chữ Thập- Trường Sa. Ảnh vệ tinh của Viện CSIS

Ngày 02/01/2016, lần đầu tiên Trung Quốc cho một phi cơ dân sự hạ cánh trên phi đạo mà họ vừa xây xong trên Đá Chữ Thập tại quần đảo Trường Sa – Biển Đông. Theo giới quan sát và chuyên gia phân tích được hãng tin Reuters trích dẫn, sự kiện trên cho thấy là cơ sở của Bắc Kinh trong khu vực tranh chấp đang hoàn thành đúng tiến độ.
Trong thời gian sắp tới, các chuyến bay quân sự Trung Quốc chắc chắn sẽ đến hiện trường để thực hiện ý đồ quân sự hóa khu vực, bất chấp phản đối của các láng giềng và cộng đồng quốc tế.

Nhóm thanh niên Phillipines “Kalayaan Atin Ito” cắm trại trên đảo Pag-asa (đảo Thị Tứ)

Hôm 28 tháng 12 năm 12015, Trung Quốc bày tỏ sự tức giận sau khi một nhóm người Philippines đổ bộ lên một hòn đảo đang tranh chấp thuộc quần đảo Trường Sa, Biển Đông, nhưng hiện do chính quyền Manila kiểm soát. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Lục Khảng, đã phản đối vụ cắm trại trên đảo Thị Tứ, tái khẳng định rằng Bắc Kinh có chủ quyền trên toàn bộ quần đảo Trường Sa.

Trung Cộng đã bồi đắp xong đảo Đá Chữ Thập

Phải chăng Trung Cộng đã mặc nhiên thiết lập vùng nhận dạng phòng không trên Biển Đông ? Đây là câu hỏi đang được các nhà quan sát đặt ra sau lời tố cáo rõ ràng của một nhà báo Anh trong một phóng sự vừa được đài BBC công bố hôm 14/12/2015. Nhà báo này đã dùng phi cơ dân sự bay vào vùng không phận bên trên một số đảo nhân tạo mà Bắc Kinh đang xây dựng tại quần đảo Trường Sa, và đã bị quân đội Trung Cộng đe dọa và cảnh cáo.

Úc sẽ không ngưng các chuyến bay tuần tra bên trên các đảo đang tranh chấp ở Biển Đông bất chấp các áp lực của phía Trung Quốc. Đó là tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Úc Marise Payne với báo chí ngày hôm nay, 17/12/2015.