Các hành động coi thường luật pháp quốc tế của Trung Cộng tại Biển Đông tiếp tục bị vạch trần tại Liên Hiệp Quốc. Trong một động thái chắc chắn sẽ khiến Trung Cộng tức tối, Nhật Bản mới đây đã gửi công hàm ghi ngày 19/01/2021 đến tổng thư ký Liên Hiệp Quốc bác bỏ các đường cơ sở mà Bắc Kinh vẽ ra quanh một số thực thể địa lý trên Biển Đông, đồng thời cáo buộc Trung Cộng hạn chế quyền tự do hàng hải và hàng không trong khu vực. 

Công hàm mang số SC/21/002 của phái đoàn thường trực của Nhật Bản tại Liên Hiệp Quốc nêu rõ mục tiêu của Tokyo là nhằm đáp trả công hàm CML/63/2020 mà Trung Cộng đã gởi đến Liên Hiệp Quốc vào năm ngoái để bác bỏ công hàm chung của ba nước Pháp, Đức và Anh. Công hàm của Nhật bao gồm hai điểm chính:

Tokyo trước hết “bác bỏ lập trường của Trung Cộng cho rằng ‘việc vẽ đường cơ sở phân định lãnh hải mà Trung Cộng thực hiện quanh các đảo và đá ở Biển Đông là phù hợp với Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển UNCLOS và luật pháp quốc tế nói chung’”.

Không có quyền vẽ đường cơ sở ở Biển Đông

Đối với Nhật Bản, UNCLOS đã thiết lập những điều kiện để áp dụng đường cơ sở một cách cụ thể và đầy đủ, trong khi Trung Cộng đã không thể viện dẫn các điều khoản liên quan của UNCLOS để khẳng định tính hợp pháp của các đường cơ sở này.

Tokyo khẳng định: “Không có chuyện một quốc gia thành viên biện minh cho việc áp dụng những đường cơ sở mà không đáp ứng các điều kiện được quy định trong khuôn khổ UNCLOS”.

Điểm thứ hai mà Nhật Bản phản bác là tuyên bố của Trung Cộng trong công hàm CML/63/2020 về quyền tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông.

Không có quyền hạn chế tự do hàng không và hàng hải

Theo Nhật Bản: Quyền tự do hàng hải và hàng không phải được đảm bảo trên vùng biển và không phận xung quanh và bên trên các thực thể biển được xác định là bãi cạn lúc chìm lúc nổi (low-tide elevation), vốn không có lãnh hải và không phận, như những gì đã được ghi nhận trong phán quyết về Biển Đông ngày 12/07/2016, một phán quyết mang tính chất chung cuộc và ràng buộc đối với tất cả các bên tranh chấp.

Công hàm của Nhật Bản tuy nhiên cũng ghi nhận sư kiện là “Trung Cộng đã không công nhận phán quyết, và đã khẳng định họ có ‘chủ quyền’ trên biển và trên không xung quanh và bên trên những thực thể được xác định là lúc chìm lúc nổi”, và trong thực tế đã “phản đối việc phi cơ Nhật Bản bay qua khu vực xung quanh Đá Vành Khăn và tìm cách hạn chế quyền tự do hàng không trên Biển Đông”.

Danh sách các nước ra công hàm phản đối Trung Cộng dài thêm

Nhật Bản như vậy là nước mới nhất tham gia vào điều mà báo chí gọi là “cuộc chiến công hàm” về Biển Đông, cùng với các nước ngoài vùng như Anh, Pháp, Đức, Úc và Mỹ, và các quốc gia trong vùng như Việt Nam, Philippines, Malaysia, Indonesia bác bỏ các yêu sách quá đáng và phi pháp của Trung Cộng tại Biển Đông.

Đối với nhật báo Hồng Kông South China Morning Post (SCMP) ngày 21/01/2021, công hàm của Tokyo rất đáng chú ý vì rất hiếm khi Nhật Bản – đang có tranh chấp lãnh thổ riêng với Trung Cộng ở Biển Hoa Đông – công khai phản đối hoạt động của Trung Cộng ở Biển Đông, cho dù Tokyo trước đó đã nhiều lần thúc giục Bắc Kinh công nhận phán quyết 2016 của Tòa Trọng Tài Thường Trực La Haye về Biển Đông.

Trần Tương Miểu (Chen Xiangmiao), một chuyên gia thuộc Viện Nghiên Cứu Nam Hải của Trung Cộng cho rằng việc gửi công hàm “có thể là một cách để Nhật Bản nâng cao vị thế trong các cuộc đàm phán [về Biển Hoa Đông] với Trung Cộng”. Do việc Tokyo là đồng minh thân cận của Washington, lập trường cứng rắn của Nhật Bản về Biển Đông sẽ được Mỹ hoan nghênh, cho dù đó là chính quyền Donald Trump hay chính quyền Joe Biden.

Nhật Bản giúp gia tăng trọng lượng của phán quyết Biển Đông

Riêng giáo sư Yoichiro Sato thuộc Đại Học Châu Á-Thái Bình Dương Ritsumeikan ở Nhật Bản thì thấy rằng việc Nhật Bản tham gia vào “liên minh luật pháp quốc tế” phản đối Trung Cộng về Biển Đông đã củng cố thêm “trọng lượng của phán quyết trọng tài năm 2016”.  Tuy nhiên, theo ông Sato, khác với Mỹ và các đồng minh – vốn bác bỏ điều mà Bắc Kinh gọi là quyền lịch sử của họ đối với Biển Đông – công hàm của Nhật Bản chỉ đề cập đến việc Trung Cộng cản trở quyền tự do hàng hải và hàng không chung quanh các bãi ngầm và thực thể nửa chìm nửa nổi không có quyền sản sinh ra lãnh hải.

Theo ông Sato, tranh chấp với Bắc Kinh ở biển Hoa Đông có thể làm phức tạp thêm vị thế của Tokyo ở Biển Đông: “Thái độ thận trọng của Nhật Bản chủ yếu bắt nguồn từ nỗi lo ngại theo đó Trung Cộng có thể trả đũa ở Biển Hoa Đông trong tranh chấp về quần đảo Senkaku nếu Tokyo can dự quá mạnh vào Biển Đông”.

Dẫu sao theo giáo sư Sato, sự hiện diện của các tàu tuần duyên Trung Cộng gần Senkaku “đã thuyết phục Nhật Bản rằng sự quyết đoán ngày càng tăng của Trung Cộng ở cả hai vùng biển đều xuất phát từ chủ nghĩa dân tộc và ý định bành trướng” của nước này.

Theo RFI