Những cuộc cách mạng tự phát, những ý thức hệ nửa vời luôn mang lại bi kịch cho xã hội. Vì ngoài những đổ vỡ và mất mát mà nó gây ra, thì việc đi lại vết xe đổ của quá khứ là điều không tránh khỏi. Do họ chưa ý thức được những giá trị tranh đấu, cũng như chế độ nhà nước sẽ xây dựng trong tương lai. Thành ra chính những kẻ nhân danh cách mạng lại trở thành phản cách mạng. Những lý tưởng tranh đấu lúc này đã trở nên vô nghĩa, và chính họ lại trở thành kẻ phản bội nhân dân mình. Thay vì tiến bộ và hạnh phúc, họ lại tạo nên một chế độ còn phản động hơn xưa.

Dĩ nhiên là một chế độ như vậy sẽ bị nhân dân oán hận, vì sự hy sinh của họ đã trở nên vô ích. Không có gì bi kịch hơn, khi chính những kẻ đấu tranh lật đổ ách thống trị lại trở thành kẻ thống trị hà khắc không kém.

Có câu chuyện kể rằng:

     “Ngày xưa có ông vua nọ nổi tiếng tàn ác, dưới sự cai trị của ông ta, dân chúng bị bóc lột vô cùng khổ sở. Nhà vua có một thợ cắt tóc riêng rất ưa thích. Người thợ này thấy nhà vua mỗi lần cắt tóc đều mặc áo cao cổ mà che kín phần gáy, không cho ông đụng vào. Tuy rất ngạc nhiên, nhưng vì sợ bị tội nên ông không dám hỏi.

 Một lần khi cắt tóc, trong lúc cạo đầu ông đã vô tình vén cái cổ áo của nhà vua xuống, và đọc thấy dòng chữ ở cổ: Hãy treo cổ nhà Vua.

[Đọc tiếp]→